Η εικόνα του δέρματος στο νεογέννητο βρέφος διαφέρει από την εικόνα που έχει στα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενήλικες. Κάποια ευρήματα θεωρούνται φυσιολογικές παραλλαγές και δεν εγείρουν ανησυχία. Σε άλλες περιπτώσεις, πρόκειται για δερματικές εκδηλώσεις που είναι παροδικές, στάδια της φυσιολογικής προσαρμογής που υφίσταται το μωρό καθώς μεγαλώνει. Άλλες δερματικές βλάβες μπορεί να είναι μόνιμες ή να παραπέμπουν σε κάποιο νόσημα. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ποιες δερματικές καταστάσεις είναι καλοήθεις και πότε απαιτείται η συμβουλή ειδικού παιδοδερματολόγου.
Στη γέννηση το δέρμα στον κορμό έχει χρώμα βαθύ κόκκινο ή μωβ και μέσα στις επόμενες ημέρες γίνεται περισσότερο λευκό. Στα χέρια και τα πόδια το χρώμα του είναι κυανό μπλε, λόγω της ανωριμότητας που χαρακτηρίζει το κυκλοφορικό σύστημα σε αυτή την ηλικία. Σε περίπτωση που το νεογέννητο παρουσιάζει κυανωτική, μπλε χροιά στο πρόσωπο και τον κορμό, προτείνεται να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας.
Η υφή του δέρματος των νεογνών διαφέρει με βάση την ηλικία κύησης, για παράδειγμα τα πρόωρα νεογνά έχουν λεπτό και διαφανές δέρμα. Η λευκωπή, παχύρρευστη και κολλώδης ουσία που καλύπτει το σώμα του νεογέννητου λέγεται εμβρυικό σμήγμα (vernix caseosa). Δρα ως ενυδατικός, μαλακτικός και προστατευτικός παράγοντας έναντι των μικροβίων και άλλων ερεθιστικών περιβαλλοντικών παραγόντων. Με τη γέννηση σκουπίζουμε το δέρμα του μωρού με μία στεγνή πετσέτα και αφήνουμε το σμήγμα πάνω στο σώμα για τουλάχιστον 24 ώρες. Η απομάκρυνση του σμήγματος επιτυγχάνεται μετά το πρώτο μπάνιο και μπορεί να οδηγήσει σε μία φυσιολογική απολέπιση του δέρματος τις πρώτες εβδομάδες ζωής.
Λεπτές, μαλακές τρίχες μπορεί να καλύπτουν το τριχωτό της κεφαλής, το μέτωπο, τα μάγουλα, τους ώμους και την πλάτη του νεογνού. Το εύρημα αυτό είναι περισσότερο σύνηθες στα μωρά που γεννιούνται πρόωρα. Οι τρίχες εξαφανίζονται κατά τις πρώτες λίγες εβδομάδες ζωής του μωρού.
Συνήθεις, μη παθολογικές δερματολογικές καταστάσεις στο νεογέννητο είναι το κεχρίο, η νεογνική ακμή, το τοξικό ερύθημα, οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι, οι κηλίδες café – au – lait, οι μογγολοειδείς, οι ερυθροχρωματικές και οι ροζ κηλίδες.

Κεχρίο

Είναι σπυράκια- βλατίδες μικροσκοπικές, ψηλαφητές, λίγο σκληρές στη σύσταση, με χρώμα μαργαριταροειδές, όμοιο με το χρώμα του δέρματος. Εντοπίζονται κυρίως στο πρόσωπο (μύτη, μάγουλα, πηγούνι, μέτωπο) και μοιάζουν με τα λευκά στίγματα της ακμής. Εξαφανίζονται χωρίς θεραπεία.

Νεογνική ακμή

Συμβαίνει στο 20% των νεογνών και αποδίδεται στις ορμόνες της μητέρας που κυκλοφορούν στο αίμα του μωρού. Χαρακτηρίζεται από μικρές εξέρυθρες βλατίδες και εντοπίζεται στο πρόσωπο και το άνω τμήμα του στέρνου. Βελτιώνεται σταδιακά, ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται τοπική θεραπεία και ειδικό καθαριστικό σαπούνι, φιλικό στο παιδικό δέρμα.

Τοξικό Ερύθημα

Πρόκειται για ένα γενικευμένο εξάνθημα που χαρακτηρίζεται από κιτρινωπά ή λευκωπά στίγματα που περιβάλλονται από μία εξέρυθρη άλω, σαν δακτυλίδι. Εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο, στον κορμό , στα χέρια και τα πόδια, 1- 3 ημέρες μετά τη γέννηση. Υφίεται χωρίς φαρμακευτική αγωγή εντός μίας εβδομάδας.

Ροζ κηλίδες (salmon patch)

Οι ροζ κηλίδες περιγράφονται ως επίπεδες μη ψηλαφητές βλάβες πάνω στο δέρμα, με χρώμα ροδαλό, σομόν ή κόκκινο και εντόπιση ανάμεσα στα φρύδια, στο άνω βλέφαρο και στην περιοχή του αυχένα. Εμφανίζονται στα 50% των νεογνών και αποχρωματίζονται σταδιακά μέσα στους επόμενους μήνες ζωής.

Ερυθροχρωματικές κηλίδες (port- wine stain)

Είναι αγγειακές κηλίδες, ήπια ψηλαφητές, έχουν χρώμα σκούρο κόκκινο ή ιώδες και εντοπίζονται οπουδήποτε στο σώμα. Στις περιπτώσεις που εντοπίζονται στο πρόσωπο, ωστόσο, μπορεί να αποτελούν ένδειξη οφθαλμολογικών και νευρολογικών νοσημάτων και πρέπει να εκτιμώνται από ολοκληρωμένη επιστημονική παιδιατρική ομάδα.

Συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι

Είναι καλοήθεις συλλογές μελανοκυττάρων (ελιές), παρούσες στη γέννηση σε ποσοστό 0,1% των βρεφών. Είναι μη ψηλαφητοί αρχικά με χρώμα που παρουσιάζει διακυμάνσεις από ανοιχτό έως σκούρο καφέ. Σταδιακά αυξάνονται σε όγκο, αποκτούν πιο σκούρο χρώμα και ενδεχομένως εμφανίζουν τρίχωση. Οι μεγάλοι συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι, απαιτούν συστηματική παρακολούθηση καθώς έχουν συσχετισθεί με την ανάπτυξη μελανώματος και νευρολογικές εκδηλώσεις.

Κηλίδες café-au-lait

Είναι υπέρχωες, επίπεδες κηλίδες στο δέρμα που σχετίζονται με αυξημένη εναπόθεση μελανίνης στα κερατινοκύτταρα. Η χροιά τους είναι συνήθως ομοιόμορφη και παραπέμπει στο χρώμα που έχει ο καφές με γάλα. Τυπικά έχουν οβάλ σχήμα και όρια σαφώς περιγεγραμμένα, ενώ το μέγεθός τους κυμαίνεται από μερικά χιλιοστά έως αρκετά εκατοστά. Εμφανίζονται οπουδήποτε στο σώμα είτε από τη γέννηση είτε καθώς το παιδί μεγαλώνει. Τις περισσότερες φορές αυτές οι κηλίδες δεν προκαλούν ανησυχία. Ποσοστό 10-20% του υγιούς παιδικού πληθυσμού παρουσιάζει μία μεμονωμένη τέτοια βλάβη. Σε περίπτωση όμως που ένα βρέφος παρουσιάζει περισσότερες τέτοιες βλάβες, απαιτείται εκτίμηση από γιατρό εξειδικευμένο στο παιδικό δέρμα

Μογγολοειδείς κηλίδες: συγγενής δερματική μελανοκυττάρωση

Είναι μεγάλες κηλίδες, επίπεδες, χρώματος μπλε, γκρι ή μαύρο, οι οποίες εντοπίζονται κυρίως στην οσφυοϊερά και τη γλουτιαία χώρα, στα βρέφη που έχουν σκουρόχρωμη επιδερμίδα ή αφρικανική, ασιατική και ινδική καταγωγή. Είναι καλοήθεις και έχουν την τάση να αποχρωματίζονται τα πρώτα χρόνια ζωής.

Η φροντίδα του δέρματος του νεογέννητου μωρού

Το απαλό και ευαίσθητο δέρμα του βρέφους απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα, η οποία θεωρείται κομμάτι του γονεϊκού ρόλου, αποτελεί μία ευχάριστη εμπειρία και συμβάλλει περαιτέρω στην ανάπτυξη δεσμών με τους γονείς.
Οι νεότερες οδηγίες αναφέρουν ότι το νεογνό πρέπει να σκουπιστεί αμέσως μετά τη γέννηση με μία στεγνή πετσέτα για να απομακρυνθεί το αμνιακό υγρό που καλύπτει το σώμα του. Το πρώτο μπάνιο με νερό θα γίνει μόνο εφ’όσον σταθεροποιηθεί η θερμοκρασία του νεογνού, ωστόσο μπορεί να γίνει και πριν απομακρυνθεί ο ομφάλιος λώρος.
Στα μικρά βρέφη το μπάνιο με νερό είναι προτιμότερο σε σχέση με τον καθαρισμό με νερό και σφουγγάρι. Το δέρμα πλένεται μόνο με νερό ή με την προσθήκη ενός κατάλληλα σχεδιασμένου καθαριστικού για το βρεφικό δέρμα. Τα καθαριστικά αυτά δεν εμπλέκονται στη φυσιολογική ωρίμανση του δέρματος του νεογέννητου βρέφους. Το μπάνιο συνιστάται να γίνεται τουλάχιστον 2- 3 φορές την εβδομάδα και να έχει διάρκεια 5-10min. Το μπάνιο, σαν μέρος της βραδινής ρουτίνας, αναφέρεται ότι έχει θετική επίδραση στην ποιότητα του ύπνου των βρεφών καθώς και στην ευεξία της μητέρας.
Αμέσως μετά το μπάνιο το νεογέννητο πρέπει να σκουπιστεί με την πετσέτα. Προτείνεται, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, η εφαρμογή ενός ενυδατικού προϊόντος, που θα ενισχύσει τη δομή του δερματικού φραγμού και θα βελτιώσει τη φυσιολογική παροδική ξηροδερμία που παρουσιάζουν τα νεογνά. Η επιλογή του κατάλληλου προϊόντος θα γίνει με βάση τις ανάγκες του δέρματος του βρέφους, τις καιρικές συνθήκες και τις εποχιακές διακυμάνσεις. Όλα τα βρεφικά σαπούνια καθαρισμού καθώς και οι ενυδατικές κρέμες, είναι προϊόντα ειδικά σχεδιασμένα για το νεογνικό δέρμα, απαλλαγμένα από ερεθιστικούς και αλλεργιογόνους παράγοντες.